Dưới đây là quy trình chi tiết để làm tranh sơn mài, bao gồm cả dụng cụ, nguyên liệu, cách tạo vóc cho tranh, cách lên tranh và đi nét, cũng như quá trình mài tranh để hoàn thiện tác phẩm.
Dụng Cụ Làm Tranh Sơn Mài
Trước khi bắt đầu làm tranh sơn mài, nghệ nhân cần chuẩn bị các dụng cụ cơ bản như sau:
Bảng nền: Đây là bề mặt để vẽ tranh sơn mài lên. Thông thường, tấm gỗ MDF hoặc gỗ tự nhiên đã qua xử lý được sử dụng làm bảng nền cho tranh sơn mài.
Bút chì: Dùng để vẽ bản mẫu hoặc phác thảo các chi tiết trên bảng nền.
Sơn mài: Là nguyên liệu chính để tạo nên tranh sơn mài. Sơn mài có nhiều màu sắc khác nhau, nghệ nhân cần chuẩn bị đủ màu theo yêu cầu của bức tranh.
Cọ: Dùng để thoa sơn mài lên bảng nền và tạo các chi tiết trên tranh.
Vật liệu trang trí: Các vật liệu như vàng ròng, bạc, vải, giấy, cánh hoa, lá cây… sẽ được dùng để tạo ra các yếu tố trang trí phong phú trên tranh.
Nguyên liệu làm tranh sơn mài
Nguyên liệu chính để làm tranh sơn mài là sơn mài, một loại nhựa tự nhiên được chiết xuất từ cây sơn. Sơn mài có độ bóng cao, màu sắc tươi sáng và là vật liệu lý tưởng để tạo ra những bức tranh rực rỡ và đẹp mắt. Ngoài sơn mài, các nghệ nhân còn sử dụng các loại màu khác nhau để tạo nên các chi tiết và sắc thái trong tranh. Các vật liệu trang trí khác như vàng ròng, bạc, vải, giấy… cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điểm nhấn và tạo nên sự đa dạng cho tranh sơn mài.
Vật liệu và cách vẽ tranh sơn mài
Tạo Vóc Cho Tranh Sơn Mài
Tạo vóc là quá trình chuẩn bị bề mặt bảng nền để vẽ tranh. Nghệ nhân sẽ chọn một tấm gỗ MDF hoặc gỗ tự nhiên đã qua xử lý và làm sạch bề mặt của nó.
Sau đó, nghệ nhân sơn một lớp mỏng sơn mài lên bề mặt bảng nền và để khô. Việc tráng sơ sơn giúp làm mờ vết nứt và lỗ hổng trên bề mặt gỗ, tạo điều kiện tốt để vẽ và làm tranh.
Lên tranh & đi nét
Nghệ nhân sử dụng bút chì để vẽ bản mẫu hoặc phác thảo ý tưởng trên bảng nền đã được tráng sơn mài. Bản mẫu có thể là một phác thảo bằng bút chì hoặc một bản in từ máy tính.
Sau khi hoàn thành bản mẫu, nghệ nhân bắt đầu lên tranh bằng cách sử dụng sơn mài và cọ. Quá trình này đòi hỏi sự kiên nhẫn và tâm huyết, bởi vì mỗi chi tiết trong tranh phải được xử lý cẩn thận để tạo nên sự tinh tế và tỉ mỉ cho tranh.
Mài Tranh
Sau khi hoàn thành tạo hình và đi nét, nghệ nhân tiến hành mài bề mặt tranh sơn mài.
Mài giúp làm cho tranh mềm mịn hơn, đồng thời làm nổi bật màu sắc và sự bóng của sơn mài.
Cuối cùng, nghệ nhân thoa sơn mài mỏng lên bề mặt hoàn thiện của tranh để bảo vệ tác phẩm và tăng độ bóng cho nó.
Hoàn thiện tranh sơn mài
Sau khi hoàn thành quá trình làm tranh sơn mài, nghệ nhân sẽ kiểm tra và điều chỉnh một lần nữa để đảm bảo rằng tác phẩm đạt độ tinh tế và hoàn hảo nhất. Cuối cùng, tác phẩm tranh sơn mài được ký tên và gắn khung để trở thành một
Như vậy, quy trình làm tranh sơn mài bao gồm các bước chuẩn bị nguyên liệu và dụng cụ, tạo vóc cho tranh, đi nét và cuối cùng là mài tranh để hoàn thiện. Từng bước trong quy trình đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn của nghệ nhân, từ đó tạo ra những tác phẩm sơn mài đẹp mắt và đầy tâm huyết, góp phần làm nguồn cảm hứng cho văn hóa và nghệ thuật Việt Nam.
